Sỏi đường niệu thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ, do sự kết tụ các chất bất thường trong nước tiểu. Việc di chuyển sỏi gây ra những cơn đau dữ dội. Người bệnh bị sỏi đường niệu do thấp nhiệt có biểu hiện bụng dưới trướng đầy, nước tiểu vàng hay đỏ hoặc đục và có cặn, thỉnh thoảng có sỏi. Khi đi tiểu đau nhói, nóng buốt không thể nào chịu nổi. Sau khi hòn sỏi bài tiết ra thì đau buốt có phần giảm nhẹ.
Đông y điều trị theo nguyên tắc thanh nhiệt hóa kiên là chủ yếu. Sau đây là một số bài thuốc trị:
Bài 1: dây lá kim tiền thảo tươi 100g, rửa sạch giã nhỏ, thêm 1 lít nước, lọc vắt lấy nước, cho uống trong ngày. Hoặc sắc với 2 lít nước lấy 1 lít, chia 3 lần uống trong ngày. Uống đến khi khỏi bệnh.
Bài 2: râu ngô 40g, mã đề thảo 60g, cỏ mực 40g, rễ cỏ tranh 20g. Dùng tươi hay khô. Dùng tươi: sắc với 2 lít nước lấy 1 lít, lọc chia uống 3 lần, khi đói. Ngày 1 thang.
Bài 3: rau má 20g, thài lài tía 20g, râu ngô 30g, rau sam 20g, cam thảo đất 30g, lá tre 30g. Sắc với 800ml lấy 400ml, chia uống 3-4 lần trong ngày.
Bài 4: thạch vĩ 8g, xa tiền tử 12g, hoạt thạch 12g, cam thảo 4g, xích linh 12g, mộc thông 6g, cù mạch 8g, đông quỳ tử 8g, kim tiền thảo 30g, kê nội kim 10g, xuyên sơn giáp 10g, vương bất lưu hành 15g. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: thanh nhiệt lợi thủy, hoạt lợi thông khiếu.
Bài 5. Giáng thạch thang: giáng hương 3g, thạch vĩ 10g, hoạt thạch 10g, ngư não thạch 10g, kim tiền thảo 30g, hải kim sa 10g, kê nội kim 10g, đông quỳ tử 10g, ngưu tất 10g, cam thảo tiêu 3g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống 15 thang. Công dụng: thanh nhiệt lợi thấp, bài thạch thông lâm.
Bài 6. Thạch vĩ tán gia vị: thạch vĩ 8g, xa tiền tử 12g, hoạt thạch 12g, cam thảo 4g, cù mạch 8g, đông quỳ tử 8g, kim tiền thảo 30g, kê nội kim 10g, xuyên sơn giáp 10g, vương bất lưu hành 15g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống 20 ngày.
Gia giảm:
+ Lưng bụng đau như bị cắn, thêm xích thược 10g, cam thảo 5g.
+ Đau kịch liệt, đau lan cả bụng dưới, ngoại âm, thậm chí vã mồ hôi hột, sắc mặt trắng bệch, thêm hổ phách mạt 3g, bột tam thất 10g.
+ Huyết niệu lượng nhiều, thêm ngẫu tiết 20g, bồ hoàng thán 10g, bạch mao căn 15g.
+ Thấp nhiệt khá nặng, niệu đạo nóng đau, rít, thêm bồ công anh 15g, tử hoa địa đinh 10g, long quỳ 5g.
+ Đi tiểu, nước tiểu không liên tục, bụng dưới trướng đau, thêm ô dược 10g, mộc hương 10g, chỉ thực 5g, bạch chỉ 5g.
+ Sỏi lâu ngày khá to mà thể trạng người bệnh tốt, thêm tạo giác thích 10g, tam lăng 10g, nga truật 15g, tiêu thạch 10g.
+ Chữa trị lâu ngày không khỏi, hao dịch thương âm, miệng khô, lòng bàn tay bàn chân nóng, chất lưỡi đỏ, ít rêu, mạch tế sác, thêm sinh địa 15g, huyền sâm 20g, mạch môn 15g, miết giáp 10g.
+ Lâm chứng lâu ngày khí hư, sắc mặt trắng nhợt, đoản hơi, chất lưỡi nhạt có hằn răng, mạch tế nhược, thêm đảng sâm 25g, hoàng kỳ 25g.
